Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

ΤοΤο μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις βασικές έννοιες των ιστορικών σπουδών (χρόνος, χώρος, ιστορικό γεγονός, δομές, πηγές κ.ά.) και τη μεθοδολογία τους (επιλογή και χρήση πηγών, διασταύρωση και αξιολόγησή τους, αρχειακή έρευνα κ.ά.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους σύγχρονους προβληματισμούς για την ιστορία, καθώς και στα νέα ερευνητικά πεδία μελέτης της. Εξετάζεται ακόμη η ιστορική συγκρότηση της έννοιας των ιστορικών σπουδών, καθώς και η σημερινή τους θέση στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών και των κοινωνικών επιστημών. Τέλος, συστατικό στοιχείο του μαθήματος αποτελεί η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με διαφορετικά είδη ιστορικών πηγών, με την κριτική ανάγνωση τους, καθώς και με τη συγγραφή ιστορικών εργασιών.
η-Τάξη: ARCH508
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Από τη δημιουργία των Μυκηναϊκών Κρατών έως και το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου. Θα εξεταστούν η εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού κόσμου κατά την αρχαϊκή περίοδο, η εμφάνιση και οργάνωση της πόλεως ως μορφής πολιτειακής οργάνωσης, η νομοθεσία, ο αποικισμός, η τυραννίδα καθώς και η μετάβαση στους κλασσικούς χρόνους, οι εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, η σύγκρουση με τους Αχαιμενίδες, η ηγεμονία της Αθήνας και η τελική αναμέτρηση με τη Σπάρτη.
η-Τάξη : ARCH910
Σελήνη Ψωμά, 3 ώρες

Ιστορία του βυζαντινού κράτους από τον 4ο έως τον 11ο αιώνα
Βασικές δομές του βυζαντινού κράτους (πολιτική ιδεολογία, πολιτειακοί παράγοντες, κρατική οργάνωση). Τομές στην πολιτική, κοινωνική, θρησκευτική, οικονομική και πολιτισμική ιστορία της αυτοκρατορίας κατά την υπό εξέταση εποχή.
η-Τάξη: ARCH959
Κ.Νικολάου, 3 ώρες

Οικονοµικοκοινωνική - πνευµατική - εθνική πορεία του Ελληνισµού από την άλωση της Κωνσταντινούπολης έως και τις αρχές του 19ου αι.
Το μάθημα καλύπτει την περίοδο από τον 15ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα. Στόχος του είναι η ανάδειξη πτυχών που αφορούν την κοινωνικο-οικονομική, πολιτική, διανοητική και εθνική συγκρότηση των πληθυσμών του ελληνικού χώρου και της ελληνικής διασποράς στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, καθώς και η ανίχνευση των διαφορετικών αποτυπωμάτων της οθωμανικής κατάκτησης στον ελληνικό χώρο.
η-Τάξη: ARCH303
Β.Σειρηνίδου, 3 ώρες

Εισαγωγή και επισκόπηση της Ρωμαϊκής Ιστορίας από τις αρχές έως και την περίοδο του Διοκλητιανού.
Εισαγωγική επισκόπηση της εξέλιξης της Ρωμαϊκής Ιστορίας από την ίδρυση της Ρώμης (753 π.Χ.) έως και την Τετραρχία του Διοκλητιανού (305 μ.Χ.). Ειδικότερα, έμφαση θα δοθεί στα εξής θέματα: στους πολιτικούς θεσμούς, το πολίτευμα και την κοινωνική οργάνωση της ρεπουμπλικανικής Ρώμης, στην επέκταση της Ρώμης στην Ιταλία και τη Μεσόγειο και τις συνέπειές της, στην κρίση της ρωμαϊκής res publica κατά τον ύστερο 2ο και τον 1ο αιώνα π.Χ., στη συγκρότηση του καθεστώτος της Ηγεμονίας (principatus) επί Αυγούστου, στη διοικητική οργάνωση και την κοινωνική διαστρωμάτωση του Ρωμαϊκού Κράτους κατά τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους, στην κρίση του 3ου αιώνα μ.Χ.
η-Τάξη: ARCH701
Ν. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες.

Μεθοδολογικά προβλήματα της Ιστορίας
Πώς από τα άπειρα συμβάντα και φαινόμενα του παρελθόντος χρόνου δημιουργούμε συνεκτικές ιστορίες, ιστορίες με νόημα; Είναι η ιστορία ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο οι σύγχρονες κοινωνίες σχετίζονται με το παρελθόν; Ποιος είναι ο ρόλος του μύθου, της μνήμης, της τέχνης; Τι ονομάζουμε δημόσια ιστορία; Τι είναι η ιστορική εμπειρία; Τα μεγάλα ρεύματα στην ιστορική σκέψη: Ιστορισμός και κοινωνική ιστορία, οι μεγάλες διάρκειες και ο δομισμός, από την κουλτούρα στην πολιτισμική ιστορία, μικροϊστορία και κοινωνική ανθρωπολογία, μνημονικές σπουδές, προφορική ιστορία και ψυχανάλυση, φεμινισμός και έμφυλη ιστορία, μετα-ιστορία και γλωσσική στροφή. Μεταμοντερνισμός και το πρόβλημα της αλήθειας. Δια-εθνική ιστορία και ιστοριογραφία. Tι σημαίνει το τέλος της Ιστορίας, και ποιο το μέλλον των ιστορικών σπουδών και των ιστορικών;
Ευ. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες της Πρώιμης Νεότερης Περιόδου (16ος-18ος αι.)
Κοινωνική διαστρωμάτωση και οικονομική συγκρότηση, σχέσεις εξουσίας, πολιτισμικές παραδόσεις και συλλογικές νοοτροπίες, ζητήματα συγκρότησης ταυτοτήτων (κοινωνικών, έμφυλων, θρησκευτικών, εθνοτικών, εθνικών). Παράγοντες και όψεις του κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού μετασχηματισμού των δυτικών κοινωνιών, 1500-1789.
η-Τάξη: ARCH100
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Εντοπισμός των κομβικών φαινομένων και τομών στην εξέλιξη των ανθρωπίνων κοινωνιών από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης έως σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα παρακολουθηθεί με την βοήθεια χαρτών, πρωτογενών πηγών και κειμένων, θα ενισχυθεί δε με την προβολή φωτεινών διαφανειών καθώς και με το άκουσμα μουσικών παραδειγμάτων. Το μάθημα θα συνοδεύεται από επισκέψεις σε Μουσεία, ιστορικούς χώρους και χώρους λατρείας. Κατά την εξέταση του μαθήματος ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην γνώση της γεωγραφίας και στην εξοικείωση με τον παγκόσμιο χάρτη.
η-Τάξη: ARCH309
Ευ.Χατζηβασιλείου, 3 ώρες

Εξετάζονται οι κυριότερες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της ελληνικής ιστορίας από το κίνημα στο Γουδί (1909) έως την εμπλοκή της Ελλάδας στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940). Ανάμεσα στα άλλα, αναλύονται οι θεματικές ενότητες: βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, οι Εθνικοί Πόλεμοι (1912-1922), η αποκατάσταση των προσφύγων, η αγροτική οικονομία, η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου, το καθεστώς Ι. Μεταξά. Η παρουσίαση της ύλης των μαθημάτων θα συνοδεύεται από έντυπο υλικό με πρωτογενείς πηγές και από επισκέψεις σε μουσεία και τόπους ιστορικής μνήμης. Συνεπικουρία του Α. Αντωνόπουλου (Ε.ΔΙ.Π.), ο οποίος στο πλαίσιο του μαθήματος θα προσφέρει την (τρίωρη) διδασκαλία.
η-Τάξη: ARCH304
Σπ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Πηγές για την Αρχαία Ελληνική Ιστορία
Το σεμινάριο επικεντρώνεται στην εξοικείωση με τις διαφορετικής φύσης πηγές για την Αρχαία Ελληνική Ιστορία, την αξιοποίησή τους και το συνδυασμό τους. Φιλολογικές μαρτυρίες, πάπυροι, επιγραφές που αφορούν στο δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο, νομίσματα και αρχαιολογικά δεδομένα συνεξετάζονται με στόχο την πληρέστερη προσέγγιση και ερμηνεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
η-Τάξη: ARCH936
Σ. Ψωμά, 3 ώρες

Ζητήματα της κοινωνικής ιστορίας κατά τη βυζαντινή εποχή (10ος-15ος αι.)
Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος θα εξεταστούν ζητήματα της κοινωνικής ιστορίας κατά τη βυζαντινή εποχή από τον 10ο έως τον 15ο αιώνας, όπως τα ακόλουθα. 1. Ο θεσμός της οικογένειας 2. Παιδική ηλικία και νεότητα 3. Άγιοι και αγιοσύνη στη βυζαντινή κοινωνία 4. Η έννοια του αστικού χώρου 5. Κοινωνικές τάξεις κατά την εξεταζόμενη εποχή Συλλογικές ταυτότητες των βυζαντινών
Α. Κιουσοπούλου, 3 ώρες

Πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στο φθίνον Βυζάντιο και την Αναγεννησιακή Ιταλία
Tο σεμινάριο αυτό θα επικεντρώσει στην άρση της πολιτισμικής αποξένωσης των δύο τμημάτων της Χριστιανοσύνης και στη εμφάνιση μίας νέας δυναμικής στις μεταξύ τους σχέσεις μέσα από την αναγκαστική συνύπαρξη τους στην Ανατολή μετά το 1204 και τις αλληλοεπιδράσεις που αυτή επέφερε σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Από το 1261 και εξής μέσα από μία συγκυρία παραγόντων δημιουργούνται πολύμορφοι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο κόσμους : η στροφή του Βυζαντίου προς τη Δύση για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, μία εξαιρετικά έντονη και ευρηματική βυζαντινή διπλωματία προσανατολισμένη στα μεγάλα κέντρα της Ευρώπης, η Κωνσταντινούπολη ως πόλος έλξης Ιταλών ουμανιστών και η μοναδική συμβολή χαρισματικών Βυζαντινών λογίων στην αμοιβαία πολιτισμική προσέγγιση Βυζαντίου–Δύσης, θα οδηγήσουν στο φαινόμενο των ουσιαστικών πολιτισμικών σχέσεων ανάμεσα στο φθίνον Βυζάντιο και την Αναγεννησιακή Ιταλία.
η-Τάξη: ARCH450
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Διατροφή, υγεία και μακροβιότητα στον Μεσαίωνα
Κάθε πολιτισμός έχει τις ιδέες του για το τι είναι υγιεινό και τι ανθυγιεινό. Εξάλλου, οι παραδοσιακές αντιλήψεις για την ασθένεια και την υγεία που είναι ενσωματωμένες στις λαϊκές θεραπείες παραμένουν ισχυρές για πολλές γενιές, ακόμη και όταν υπάρχουν παράλληλα με την ιατρική επιστήμη. Η κατανόησή μας για τα τρόφιμα και την υγεία, αναμφισβήτητα, βασίζεται κυρίως στην πολιτισμική και κοινωνική μας ταυτότητα, καθώς η σχέση μεταξύ τροφής και υγείας συνεχώς μεταβάλλεται και ετεροκαθορίζεται από ποικίλους κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Αυτό που θεωρείται σωστό και υγιεινό μπορεί να βασίζεται απλώς στο κοινωνικό έθιμο ή στη λαϊκή ιατρική ή μπορεί να συνδεθεί με μια ιατρική θεωρία που αφορά την ορθή λειτουργία του σώματος και τη συμβολή της τροφής στη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας. Στο σεμινάριο αυτό θα εξεταστούν τα υλικά και η μαγειρεμένη τροφή, η προετοιμασία, τα υποκείμενα που ετοιμάζουν και καταναλώνουν την τροφή, οι τρόποι στο τραπέζι και η διοργάνωση ενός συμποσίου, οι εκάστοτε διατροφικές συνήθειες και απαγορεύσεις, αλλά και η πείνα. Έγγραφα που αφορούν λογαριασμούς κουζίνας, εικονογραφήσεις χειρογράφων και, φυσικά, βιβλία μαγειρικής, μαζί και με άλλες πηγές αποτελούν το πρωτογενές υλικό για τη μελέτη μεσαιωνικού πολιτισμού, καθώς η κατανάλωση τροφής δεν είναι μόνο βιολογική ανάγκη, αλλά και μια πολιτισμικά καθορισμένη δραστηριότητα.
Ν. Γιαντσή-Μελετιάδη, 3 ώρες

Ιδεολογικά ρεύματα στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά την οθωμανική περίοδο
Στο σεμινάριο θα επιχειρηθεί -με τη χρήση πηγών και ενδεικτικής βιβλιογραφίας- να περιγραφούν και να αναλυθούν οι ιδεολογικές τάσεις που παρατηρούνται στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας -και ιδιαίτερα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως- κατά την οθωμανική περίοδο, δεδομένου ότι ο θεσμός αυτός ήταν κομβικός για τον ορθόδοξο κόσμο που ζούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την Άλωση, ιδιαίτερα κατά τους πρώτους αιώνες που ακολούθησαν την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έμφαση θα δοθεί σε ζητήματα όπως οι προσπάθειες διατήρησης της βυζαντινής κληρονομιάς, οι σχέσεις με την καθολική και προτεσταντική Δυτική Ευρώπη αλλά και την ορθόδοξη Ρωσία, η αντίληψη περί «Ρωμιοσύνης» και η σχέση της με μορφές ελληνικότητας, καθώς και η αντιμετώπιση κινημάτων, όπως ο Διαφωτισμός, αλλά και οι εθνικισμοί που διαδίδονται κυρίως κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στο βάρος που είχε το οθωμανικό θεσμικό και ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο στην διαμόρφωση των παραπάνω, καθώς και η θέση των εκκλησιαστικών αρχών απέναντι στην οθωμανική εξουσία. Για να είναι δυνατή η εγγραφή στο σεμινάριο απαιτείται ο/η ενδιαφερόμενος/η φοιτητής/ήτρια να έχει λάβει προβιβάσιμο βαθμό στο μάθημα «Ιστορία της ύστερης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του πρώιμου τουρκικού κράτους (19ος αι. – 1946) με κωδ. ΙΙ 24.
η-Τάξη: ARCH298
Π. Κονόρτας, 3 ώρες

Συλλογικές ταυτότητες και ατομικές διαδρομές στο Βυζάντιο της πρώιμης και μέσης εποχής
Αναζητώνται και αποτυπώνονται οι ταυτότητες εθνοτικών, θρησκευτικών, έµφυλων, κοινωνικών, οικονοµικών, επαγγελµα¬τικών, πνευµατικών κ.ά. οµάδων και στρωµάτων της βυζαντινής αυτοκρατορίας (π.χ. Ρωµαίοι-Ρωµιοί, Έλληνες - Αρµένιοι - Εβραίοι - εικονόφιλοι - εικονοµάχοι - άγιοι - µοναχοί - γυναίκες - ευνούχοι - δυνατοί - πένητες - γεωργοί - δούλοι - τεχνίτες - στρατιώτες - χρονογράφοι - ιστορικοί - λόγιοι - δάσκαλοι) και παράλληλα παρα-κολουθείται και κρίνεται η προσωπική διαδρομή χαρακτηριστικών περιπτώσεων. Προαπαιτούμενα μαθήματα: ΙΙ 13 Βυζαντινή Ιστορία Α΄ Γνώση τουλάχιστον μιας εκ των παρακάτω ξένων γλωσσών: αγγλικής, γαλλικής, γερμανικής.
η-Τάξη: ARCH958
Κ.Νικολάου, 3 ώρες

Το κυνήγι των μαγισσών στη Δύση, 1500-1700
Λόγιες και λαϊκές θεωρήσεις, προσβάσεις και χρήσεις της μαγείας στην καθημερινότητα των ανθρώπων.Ο ομογενοποιητικός διωκτικός λόγος της εκκλησιαστικής και κοσμικής ελίτ και οι λαϊκές προσλήψεις της μαγείας: Sabbath και maleficium.Η αυτενέργεια της κοινότητας και η εργαλειοποίηση της μαγείας. Η έμφυλη διάσταση του κυνηγιού των μαγισσών.Μαγεία, φτώχεια και περιθωριακότητα. Αμφισβητήσεις της ύπαρξης μάγων και μαγισσών και εναντιώσεις στο κυνήγι των μαγισσών, από τον Weyer στον Scot.
Για τη συμμετοχή στο σεμινάριο απαιτούνται καλή γνώση της αγγλικής και η προηγούμενη παρακολούθηση στο υποχρεωτικό μάθημα ειδίκευσης ΙΙ 19 Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Β΄.
η-Τάξη: ARCH111
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Η Ελλάδα και οι μείζονες ψυχροπολεμικές κρίσεις
Το σεμινάριο εξετάζει την πρόσληψη των μείζονων ψυχροπολεμικών κρίσεων από την Ελλάδα (υπουργείο Εξωτερικών, Τύπος, διανόηση, πολιτικά κόμματα κλπ.). Παραδείγματα ψυχροπολεμικών κρίσεων: αποκλεισμός Βερολίνου (1948-1949), πόλεμος της Κορέας (1950-1953), κρίση του Σουέζ (1956), σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία (1956), κρίση Κονγκό (1960-1961), κρίση Βερολίνου (1961), κρίση της Κούβας (1962), Άνοιξη της Πράγας (1968), Αμερικανική επέμβαση στη Χιλή (1973), σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν (1979), πόλεμος του Κόλπου (1990-1991).
η-Τάξη: ARCH960
Εμμ. Κούμας, 3 ώρες

Η βυζαντινή κοινωνία κατά την εποχή των Παλαιολόγων
Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος θα εξεταστούν ζητήματα της κοινωνικής ιστορίας κατα την εποχή των Παλαιολόγων (13ος-15ος αι.), όπως τα ακόλουθα.
1. Η βυζαντινή αριστοκρατία
2. Σχέσεις παραγωγής στην ύπαιθρο
3. Πόλεις
3α. Η έννοια και η οργάνωση του αστικού χώρου
3β. Αναπτυξη των αστικών οικονομικών δραστηριοτήτων
4. Σχέσεις Εκκλησίας και Κράτους κατά την εξεταζόμενη εποχή
5. Μοναστήρια
η-Τάξη: ARCH914
Α. Κιουσοπούλου, 3 ώρες

Ιστορία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας στη νεότερη Ευρώπη
Εξετάζονται κεντρικά ζητήματα και βασικές όψεις της ιστορίας κατά κύριο λόγο της παιδικής ηλικίας αλλά ευρύτερα και της νεότητας στην Ευρώπη (προπάντων στην βόρεια, την βορειοδυτική και την δυτική Ευρώπη, αλλά και γενικότερα στον λεγόμενο δυτικό κόσμο) από τον 18ο αιώνα μέχρι την μεσοπολεμική περίοδο, με εκτενείς αναδρομές στην πρώιμη νεότερη και την μεσαιωνική εποχή: το ιστορικό περιεχόμενο της κατηγορίας «παιδική ηλικία», οι κυρίαρχες αντιλήψεις, λόγοι και πρακτικές των ενηλίκων σε σχέση με τα παιδιά, η καθημερινή ζωή, η θέση, ο ρόλος, οι εμπειρίες των παιδιών, στο πλαίσιο οικιακών ομάδων, ιδρυμάτων, εκπαιδευτικών μηχανισμών, ομάδων ομηλίκων, εθνικών κρατών και αποικιακών αυτοκρατοριών, πάντοτε σε συνάρτηση με το φύλο και την κοινωνική τάξη.
η-Τάξη: ARCH481
Μ.Παπαθανασίου, 3 ώρες

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, 1929-1967
Εξέταση της εξέλιξης του ελληνικού πολιτικού συστήματος κατά την περίοδο από την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση έως την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Θα αναλυθούν οι πολιτικές δυνάμεις και οι μετεξελίξεις τους, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1936, η διενέργεια των μεταπολεμικών εκλογών, η αναζήτηση νέων κατευθύνσεων και αναπτυξιακών στρατηγικών στη μεταπολεμική εποχή, η επιρροή διεθνών ιδεολογικών τάσεων, η επιρροή του εμφυλίου πολέμου και η μετεμφυλιακή πραγματικότητα, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1967. Επιπλέον, θα εξεταστούν οι συγκλίσεις και αποκλίσεις του ελληνικού πολιτικού συστήματος με τα αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά της μεταπολεμικής εποχής, με έμφαση στη Γαλλία και την Ιταλία.
η-Τάξη: ARCH271
Ευ. Χατζηβασιλείου, 3 ώρες

Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε μία από τις κεντρικές ιστορικές εμπειρίες του εικοστού αιώνα σε πλανητικό επίπεδο, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Το μάθημα θα προσεγγίσει τις συνθήκες στην κατεχόμενη Ελλάδα σε σύγκριση με την υπόλοιπη υπό ναζιστική κατοχή Ευρώπη, καθώς και τις κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν στον ελληνικό χώρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Θα μελετηθούν η οικονομική αποδιάρθρωση και η πείνα, η πολιτική των κατοχικών δυνάμεων και η τρομοκρατία σε βάρος του άμαχου πληθυσμού, η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων, το πολύπτυχο φαινόμενο του δωσιλογισμού, η ανάπτυξη του κινήματος της Αντίστασης, οι εμφύλιες συγκρούσεις στη διάρκεια της Κατοχής, τα Δεκεμβριανά και οι συνάφειες ανάμεσα στην περίοδο της Κατοχής και σε εκείνη του Εμφυλίου Πολέμου. Θα θιγούν επίσης ζητήματα που αφορούν τη θέση του πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης στη συλλογική μνήμη και τη δημόσια ιστορία. Στόχος του μαθήματος είναι προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες βασικές γνώσεις για την περίοδο της Κατοχής και να τους εισαγάγει στην πλούσια σχετική βιβλιογραφία που έχει παραχθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
η-τάξη: ARCH135
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα

Yστεροκλασικοί και ελληνιστικοί χρόνοι
Μέρος Α΄: Από το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου έως και τον θάνατο του Φιλίππου Β΄.
Μέρος Β΄: Εισαγωγή και επισκόπηση της περιόδου από τον Αλέξανδρο έως το πολιτικό τέλος του ελληνιστικού κόσμου (336-30 π.Χ.).
N. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες

Επισκόπηση της Μεσαιωνικής Ιστορίας της Δύσεως (5ος-15ος αι.)
Διδάσκεται σε κύκλους μαθημάτων στα οποία εξετάζονται θέματα σχετικά με τις πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές δομές της Δυτικής Ευρώπης κατά το Μεσαίωνα (βαρβαρικές επιδρομές, φεουδαρχικό σύστημα, διαμάχη Παπικής Εκκλησίας-Αυτοκρατορίας, οργάνωση κρατών, ανάπτυξη πόλεων, σταυροφορίες, πνευματική ζωή, ύφεση του 14ου και ανάκαμψη του 15ου αιώνα).
Ν. Γιαντσή-Μελετιάδη, 3 ώρες

Ιστορία του βυζαντινού κράτους 1081-1453
Η υστεροβυζαντινή εποχή προσεγγίζεται μέσα από τις ακόλουθες θεματικές ενότητες: Ο γεωγραφικός χώρος και τα γεγονότα-σταθμοί, η θέση του Βυζαντίου στη διεθνή σκηνή, η Βυζαντινή κοινωνία στην εξελικτική της πορεία, οι κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες στην Κωνσταντινούπολη των Κομνηνών και των Παλαιολόγων, η πολιτισμική ζωή και η βυζαντινή συλλογική ταυτότητα, ο αποκρυφισμός, οι αιρέσεις, η αστρολογία και οι ειδωλολατρικές εκφάνσεις, ο κρατικός μηχανισμός και τα αυλικά αξιώματα, η οικονομία.
η-Τάξη: ARCH357
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Ιστορία της Ευρώπης κατά την περίοδο 1789-1989
Εξετάζονται οι σημαντικότερες πτυχές της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της Ευρώπης από τη Γαλλική Επανάσταση έως την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην Ανατολική Ευρώπη.
Μ. Παπαθανασίου, 3 ώρες για τους φοιτητές/τις φοιτήτριες με επώνυμο Α-Μα
Κ. Ράπτης, 3 ώρες για τους φοιτητές/τις φοιτήτριες με επώνυμο Με-Ω

Η συγκρότηση του ελληνικού κράτους (19ος-αρχές 20ού αιώνα)
Η πολιτική, κοινωνικο-οικονομική και ιδεολογική συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους από την Ανεξαρτησία έως την Επανάσταση στο Γουδί. Ειδικότερα, αναλύονται οι ακόλουθες θεματικές ενότητες: Το κυβερνητικό έργο του Ι. Καποδίστρια και της Αντιβασιλείας του Όθωνος, ο κοινοβουλευτισμός τον 19ο αιώνα, η Μεγάλη Ιδέα, το αγροτικό ζήτημα, η κοινωνική ληστεία, η πρώιμη εκβιομηχάνιση κ.ά. Οι εξελίξεις τοποθετούνται στο ευρωπαϊκό και στο βαλκανικό τους πλαίσιο.
Συνεπικουρία του Α. Αντωνόπουλου (Ε.ΔΙ.Π.), ο οποίος στο πλαίσιο του μαθήματος θα προσφέρει τρίωρη διδασκαλία.
η-Τάξη:ARCH353
Σπ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Ιστορία των βενετοκρατούμενων ελληνικών περιοχών (13ος-18ος αι.)
Πολιτικό περιβάλλον, ιδεολογία, διοικητικοί θεσμοί και εκκλη¬σιαστική πολιτική, κοινωνική διαστρωμάτωση και συσσωματώσεις, οικονομικές δραστηριότητες, πολιτισμικός βίος.
η-Τάξη: ARCH330
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του πρώιμου τουρκικού κράτους (19ος αι. –1946)
Θα αναλυθούν κατά πρώτον οι διαδικασίες που οδήγησαν στην πορεία εκδυτικισμού και εκσυγχρονισμού της Αυτοκρατορίας μέσω των λεγομένων Μεταρρυθμίσεων (Tanzimat), οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά την οικονομία, την κοινωνία, την πολιτική, την ιδεολογία, το θεσμικό πλαίσιο, καθώς και την λογοτεχνία και την τέχνη. Τα παραπάνω συμβαίνουν σε συνδυασμό με την προϊούσα οικονομική και πολιτική εξάρτηση της Αυτοκρατορίας από τα χριστιανικά ευρωπαϊκά κράτη και το δυτικοευρωπαϊκό κεφάλαιο. Στην συνέχεια θα δοθεί έμφαση στην θέση των μη μουσουλμάνων και στην γέννηση και διάδοση εθνικιστικών κινημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του τουρκικού εθνικισμού. Τα κινήματα αυτά οδήγησαν, ανάμεσα σε άλλους παράγοντες, στο τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στην εμφάνιση του τουρκικού εθνικού κράτους (1923). Τέλος, θα εξετασθούν οι βασικές δομές του τουρκικού κράτους και της τουρκικής κοινωνίας κατά την περίοδο που ονομάζεται «περίοδος του μονοκομματικού κράτους» (1923-1946). Για την καλύτερη κατανόηση της ύλης του μαθήματος συνιστάται η παρακολούθηση κατά το χειμερινό εξάμηνο του επιλεγόμενου μαθήματος με κωδικό ΙΙ 120.
Π. Κονόρτας, 3 ώρες

Πηγές για την ελληνική πόλη των Ρωμαϊκών Χρόνων
Στο προπτυχιακό αυτό σεμινάριο θα εξεταστούν ιστορικές πηγές (γραμματειακές, νομικές και επιγραφικές) οι οποίες αφορούν τους θεσμούς, την πολιτική οργάνωση και τις κοινωνικές εξελίξεις στις ελληνικές πόλεις κατά τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Ειδικότερα θα μελετηθούν ζητήματα τα οποία αφορούν: α) τη θέση της βουλής και της εκκλησίας του δήμου στην πολιτική ζωή των ελληνικών πόλεων υπό ρωμαϊκή κυριαρχία
β) τις διάφορες αρχές που συγκροτούσαν τη διοικητική δομή των πόλεων αυτών
γ) τη σημασία θεσμισμένων σωμάτων με επίκεντρο το γυμνάσιο (νέοι, γερουσία) και των ποικίλων ιδιωτικών συλλόγων
δ) το φαινόμενο του ευεργετισμού και των αποδόσεων τιμών ως μέσων διαμόρφωσης της σχέσης μεταξύ διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών ομάδων εντός της πόλεως
ε) τη διάδοση των ρωμαϊκών πολιτικών δικαιωμάτων και την ενσωμάτωση των ιθυνουσών ομάδων των ελληνικών πόλεων στη διοικητική και κοινωνική ιεραρχία του Ρωμαϊκού Κράτους
η-Τάξη: ARCH706
Ν. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες

Ένδεια και ασθένεια στις υπό βενετική κυριαρχία περιοχές του ελληνικού χώρου (13ος-18ος αι.)
Με βασικούς άξονες την ένδεια και την ασθένεια στις υπο βενετική κυριαρχία περιοχές του ελληνικού χώρου εξετάζονται: α) οι μηχανισμοί διαχείρισης του φαινομένου της φτώχειας, β) το επιδημικό φαινόμενο με έμφαση στις επιδημίες της πανώλης από τον Μαύρο Θάνατο έως το τέλος της πρώιμης νεώτερης εποχής, γ) η λειτουργία ιδρυμάτων (νοσοκομείων, λοιμοκαθαρτηρίων, ενεχυροδανειστηρίων) στον υπό εξέταση χώρο. Για την παρακολούθηση του σεμιναρίου, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα πρέπει να έχουν εξεταστεί επιτυχώς στο μάθημα ΙΙ 30 Ιστορία Νέου Ελληνισμού Β'.
η-Τάξη: ARCH330
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Ένδεια και ασθένεια στις υπό βενετική κυριαρχία περιοχές του ελληνικού χώρου (13ος- 18ος αι. )
Με βασικούς άξονες την ένδεια και την ασθένεια στις υπο βενετική κυριαρχία περιοχές του ελληνικού χώρου εξετάζονται: α) οι μηχανισμοί διαχείρισης του φαινομένου της φτώχειας, β) το επιδημικό φαινόμενο με έμφαση στις επιδημίες της πανώλης από τον Μαύρο Θάνατο έως το τέλος της πρώιμης νεώτερης εποχής, γ) η λειτουργία ιδρυμάτων (νοσοκομείων, λοιμοκαθαρτηρίων, ενεχυροδανειστηρίων) στον υπό εξέταση χώρο. Για την παρακολούθηση του σεμιναρίου, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα πρέπει να έχουν εξεταστεί επιτυχώς στο μάθημα ΙΙ 30 Ιστορία Νέου Ελληνισμού Β'.
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Οικογένεια και φύλο στον ελληνικό χώρο ( 15ος – 19ος αι.)
Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητριών/-τών με την προβληματική και τα εργαλεία της ιστορίας της οικογένειας και του φύλου και η δοκιμή αυτών στην περίπτωση της υπό οθωμανική κυριαρχία ελληνικής κοινωνίας. Μέσα από τη μελέτη δικαστικών και δικαιοπρακτικών εγγράφων, κανονιστικών και αφηγηματικών κειμένων και του θρησκευτικού και ιατρικού λόγου θα διερευνηθούν οι ποικίλες όψεις των οικογενειακών σχέσεων, καθώς και κοινωνικές πρακτικές και αντιλήψεις σχετιζόμενες με το φύλο, τη σεξουαλικότητα, την παιδική ηλικία και τα συναισθήματα.
η-Τάξη: ARCH957
Β. Σειρηνίδου, 3 ώρες

Ιστορία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας: 1763-1947
Στο σεμινάριο εξετάζεται η ιστορία της ισχυρότερης αποικιακής αυτοκρατορίας των νεώτερων χρόνων από το τέλος του Επταετούς Πολέμου (1763) με το οποίο εδραιώθηκε η βρετανική αποικιακή υπεροχή έναντι της Γαλλίας και της Ισπανίας, μέχρι την Πράξη Ανεξαρτησίας της Ινδίας το 1947 που σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της βρετανικής αποικιακής ισχύος. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην περίοδο της «δεύτερης βρετανικής αποικιακής αυτοκρατορίας» (1815-1914), οπότε η αυτοκρατορία βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής της. Λαμβάνοντας υπόψη τον ιστοριογραφικό διαχωρισμό μεταξύ «επίσημης» και «ανεπίσημης» βρετανικής αυτοκρατορίας και υπό το πρίσμα πολλαπλών ιστοριογραφικών τάσεων, θα μελετήσουμε:
1) τα αίτια και τους μηχανισμούς της βρετανικής αποικιακής εξάπλωσης,
2) τη σύνδεσή της με την ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού,
3) τις μεθόδους αποικιακής εξάπλωσης, διοίκησης των διαφορετικών εδαφών, καθώς και τις μεθόδους ελέγχου των γηγενών πληθυσμών,
4) τις αμφίδρομες πολιτισμικές επιρροές,
5) τον κυρίαρχο κοινωνικό δαρβινισμό και την εργαλειοποίησή του.
Τα παραπάνω ζητήματα θα εξεταστούν με αναφορές σε συγκεκριμένα γεωγραφικά παραδείγματα, γεγονότα-σταθμούς, βιογραφικές διαδρομές, και, όπου αυτό είναι δυνατόν, σε σύγκριση με τις λοιπές αποικιακές αυτοκρατορίες της περιόδου. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την παρακολούθηση του σεμιναρίου και την εκπόνηση εργασίας: επιτυχής εξέταση στο μάθημα κορμού Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Α’ (ΙΙ14) – πολύ καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας.
η-Τάξη : ARCH843
Μ. Παπαθανασίου, 3 ώρες

Εθνοτική συμβίωση και μειονότητες σε Ελλάδα και Βαλκάνια (19ος – 20ός αι.)
Το σεμιναριακό αυτό μάθημα εξετάζει τη μετάβαση από τη συμβίωση στον ίδιο αστικό και περιαστικό χώρο ανάμεσα σε εθνοπολιτισμικές ομάδες στη συνύπαρξη μεταξύ γειτονικών εθνικών κρατών. Κατ’ αρχήν θα προσδιοριστούν οι έννοιες εθνοτικότητα, έθνος και μειονότητα, και θα επισημανθούν οι διαφορετικές τυπολογίες του εθνικισμού και οι φάσεις εξέλιξης του εθνικού κινήματος στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια. Στη συνέχεια, θα εξεταστούν η μειονοτική προστασία στην Ευρώπη από τον 16ο αιώνα μέχρι το Συνέδριο της Βιέννης (1815). Κατόπιν θα παρουσιαστεί το καθεστώς προστασίας στην Ανατολική Ευρώπη τον 19 αιώνα, οι Μεταρρυθμίσεις (Τανζιμάτ) και οι Εθνικοί Κανονισμοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1839-1876), το «μοντέλο» εθνοτικής συμβίωσης στην Ανατολική Ρωμυλία (1878-1885) και στην αυτόνομη Κρητική Πολιτεία (1898-1913). Ακολούθως θα αναλυθούν οι Συνθήκες Ειρήνης και το σύστημα μειονοτικής προστασίας της Κοινωνίας των Εθνών (ίδρ. 1919), οι μειονότητες στην Ανατολική και την Κεντρική Ευρώπη και το καθεστώς της προστασίας τους στη μεσοπολεμική Ελλάδα (1922-1940). Αναφορά επίσης θα γίνει στο εθνικό μοντέλο της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας (1945-1991) και στις έννοιες της «εθνοκάθαρσης» και της «γενοκτονίας». Η ενεργός συμμετοχή στο σεμινάριο και η παρουσίαση επιμέρους θεμάτων θα συνυπολογισθούν, μαζί με γραπτές εξετάσεις και την παράδοση γραπτών εργασιών, στη βαθμολόγηση των φοιτητών. Σχετική βιβλιογραφία και προτεινόμενα θέματα εργασιών θα δοθούν κατά την πρώτη σεμιναριακή συνάντηση.
η-Τάξη: ARCH258
Σπ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Θεωρία και Ιστορία της Ιστοριογραφίας-Νεότερη Ελληνική Ιστορία.
Ο αντιδικτατορικός φοιτητικός αγώνας και η εξέγερση του Πολυτεχνείου (1973) Πως μελετάμε ένα ιστορικό γεγονός; Πώς το εξετάζουμε ως απόρροια των όσων έχουν προηγηθεί, πώς καταγράφουμε τα στοιχεία που το συγκροτούν, πώς μελετούμε τις επιπτώσεις του; Στο σεμινάριο θέτουμε ως επίκεντρο την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973, το κορυφαίο γεγονός του αντιδικτατορικού αγώνα (1967-1974). Θα επιχειρήσουμε να μελετήσουμε το μείζον αυτό γεγονός εντάσσοντάς το στην ιστορία του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος και παράλληλα εξετάζοντας το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο μιας εποχής που σφραγίστηκε από το δικτατορικό καθεστώς. Θα συνδυάσουμε την τεκμηρίωση με τη μαρτυρία και θα εργαστούμε με βάση αρχειακό και έντυπο υλικό. Οι εργασίες του σεμιναρίου θα πραγματοποιηθούν στο Ιστορικό Αρχείο του ΕΚΠΑ.
Β. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Μετά τον πόλεμο: κοινωνία, πολιτική, πολιτισμός στην Ελλάδα, 1945-1967
Οι δεκαετίες που ακολούθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούν μια διακριτή ιστορική περίοδο τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές πλαίσιο, την οποία διατρέχουν τάσεις που άλλαξαν τη μορφή του κόσμου, όπως είναι η αποαποικιοποίηση, ο Ψυχρός Πόλεμος, το κράτος πρόνοιας και η οικονομική άνοδος, τα νέα κοινωνικά κινήματα, η πολιτιστική επανάσταση. Η ελληνική κοινωνία συμμετείχε σε αυτό το διεθνές γίγνεσθαι φέροντας επί χρόνια το πολιτικό, κοινωνικό και συναισθηματικό φορτίο του εμφύλιου πολέμου. Ωστόσο, εκτός από τη μεγάλη τομή του Εμφυλίου, πολλές ακόμα σημαντικές καμπές και μετασχηματισμοί συνέβησαν στον ελληνικό χώρο μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960. Στο σεμινάριο, θα μας απασχολήσουν βασικές πτυχές της εμφυλιοπολεμικής περιόδου, θα επικεντρωθούμε, ωστόσο, κυρίως στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, και πιο συγκεκριμένα στις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιδεολογικές διεργασίες της εποχής, σε ρεύματα και συζητήσεις που δεν αναφέρονται άμεσα στην κεντρική πολιτική, συνδέονται εντούτοις μαζί της, καθώς διαμορφώνονται από αυτήν και τη διαμορφώνουν. Θα ασχοληθούμε, επίσης, με τα ιστοριογραφικά ερωτήματα που έχουν τεθεί για την περίοδο, με την πολλαπλότητα, τις δυνατότητες και τις δυσκολίες των διαθέσιμων πηγών (διαφορετικά είδη αρχείων, Τύπος, μαρτυρίες, κινηματογράφος, λογοτεχνία, διαφήμιση κ.τ.λ.), αλλά και με διαφορετικά είδη ανάλυσης, που έχουν προταθεί για κεντρικές όψεις της εποχής, όπως είναι η κοινωνιολογική, η πολιτική και η ανθρωπολογική.
η-Τάξη: ARCH964
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Έρωτας και πολιτική στο Βυζάντιο
Στο πλαίσιο του μαθήματος εξιστορούνται και αναλύονται γεγονότα, που καθόρισαν την εξέλιξη της αυτοκρατορίας με αφορμή έρωτες, γάμους και διαζύγια στο περιβάλλον του Ιερού Παλατίου κατά την πρώιμη και μέση βυζαντινή εποχή. Οι πρωταγωνιστές των ερωτικών ιστοριών, αυτοκράτορες, ανώτατοι αξιωματούχοι και αυγούστες, κινήθηκαν επηρεασμένοι από αισθήματα αγάπης και συναισθήματα που πυροδότησαν οι ερωτικοί σύντροφοί τους. Τα ερωτικά αισθήματα και συναισθήματά τους επέδρασαν σε πολιτειακούς θεσμούς, όπως την «κληρονομική» διαδοχή και τη γυναικεία εξουσία, στις πολιτικές εξελίξεις, στις θρησκευτικές και εκκλησιαστικές κατευθύνσεις, οδήγησαν σε νομοθετικές παρεμβάσεις, και προκάλεσαν ανατροπές πολιτικών ομάδων και συσχετισμών, έως και ανασχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής του κράτους.
Προαπαιτούμενα μαθήματα: ΙΙ 13 Βυζαντινή Ιστορία Α΄
η-Τάξη: ARCH958
Κ. Νικολάου, 3 ώρες

Το φαινόμενο του αγίου ως συνιστώσα για την ιστορία της Παλαιολόγειας εποχής (1261-1453).
Το ιστορικό γίγνεσθαι των δύο τελευταίων αιώνων του Βυζαντίου μέσα από τις αγιολογικές πηγές της εποχής, οι οποίες αποκαλύπτουν ιδεώδη και νοοτροπίες της ύστερης βυζαντινής κοινωνίας και μια ιδιάζουσα θέαση των γεγονότων τα οποία την συγκλόνισαν με τον τρόπο που τα βίωσαν οι άγιοι και τα κατέγραψαν οι βιογράφοι τους.
η-Τάξη:ARCH496
Σ. Μεργαλή-Σαχά, 3 ώρες

Γυναίκες του Μεσαίωνα: Φύλο και σεξ
Η ιστορία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας παραμένει, ως επί το πλείστον, terra incognita, ειδικά όταν αφορά τις γυναίκες. Μόνο τον περασμένο αιώνα οι ίδιες οι γυναίκες έχουν συζητήσει ανοιχτά τη σεξουαλικότητά τους με τρόπους που είναι προσβάσιμοι στον ιστορικό. Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, ο γραπτός λόγος ήταν σε μεγάλο βαθμό ένα ανδρικό πεδίο έκφρασηςˑ έτσι σχεδόν πάντα αντιλαμβανόμαστε τις γυναίκες μέσα από τον παραμορφωτικό φακό των ανδρών. Η λαϊκή λογοτεχνία είναι γεμάτη από γυναίκες σεξουαλικά αρπακτικά, άπιστες συζύγους και εξαπατημένες γυναίκες που εμπλέκονται με ενθουσιασμό σε σεξουαλικές σχέσεις. Οι χριστιανοί θεωρητικοί ήταν πεπεισμένοι ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητα υπέστη μια μη αναστρέψιμη υποβάθμιση ως αποτέλεσμα της αμαρτίας του Αδάμ και της Εύας. Η αρνητική τους εκτίμηση μας έχει μείνει μέχρι σήμερα. Αυτό το μάθημα θα εξετάσει τους θεσμούς και τις ιδέες που κυριάρχησαν στην κατασκευή του φύλου στο Μεσαίωνα. Θα δώσει επίσης μια εικόνα για όχι μία, αλλά πολλές «σεξουαλικότητες». Η σεξουαλικότητα μιας μεσαιωνικής γυναίκας περιλάμβανε πολλές διαφορετικές πτυχές και δεν αναφέρεται μόνο στη σεξουαλική της δραστηριότητα, καθώς η σεξουαλική ζωή ήταν τόσο κοινωνική, πολιτιστική, νομική και θρησκευτική όσο και προσωπική. Θα εξετάσουμε επίσης τις εμπειρίες των γυναικών στη μεσαιωνική κοινωνία: δημόσια και ιδιωτική εξουσία, μεταβαλλόμενες έννοιες της οικογένειας και της οικιακής σφαίρας, γυναίκες στη θρησκευτική ζωή, γυναίκες στο χώρο εργασίας, και τις απαρχές της «φεμινιστικής» σκέψης. Το μάθημα περιλαμβάνει επίσης τη διερεύνηση της ζωής και των εμπειριών των γυναικών της Ευρώπης του Μεσαίωνα, με ιδιαίτερη έμφαση στην πολιτική εξουσία, τη θρησκευτική ζωή, την εργασία και την οικογενειακή ζωή. Το μάθημα θα επικεντρωθεί πρώτα στις προσωπικές πτυχές της μεσαιωνικής γυναικείας σεξουαλικότητας: δηλαδή Παρθενία, Γάμος, Ιατρική και Βιασμός. Θα παρουσιαστεί επίσης το πλαίσιο για το Κανονικό Δίκαιο και τις πεποιθήσεις της κοσμικής δικαιοδοσίας για τη μεσαιωνική γυναικεία σεξουαλικότητα.
η-Τάξη: ARCH932
Ν. Γιαντσή, 3 ώρες

Ιστορία της εκπαίδευσης
Το μάθημα αποσκοπεί στη μελέτη ζητημάτων που αφορούν στην ιστορία της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα της ανώτατης βαθμίδας της στον 19ο και 20ό αιώνα στο ελληνικό κράτος. Ενδεικτικά: οι θεωρίες που διαμόρφωσαν την εκπαίδευση, η εκπαίδευση στο μεταβαλλόμενο γεωγραφικό και πολιτικό σκηνικό, εγγραμματοσύνη και μόρφωση, οργάνωση και τρόπος λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης, κοινωνικός χαρακτήρας της παιδείας, μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης, εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Σημαντικές ενότητες του μαθήματος θα αφιερωθούν στη συγκριτική εξέταση των προηγούμενων και άλλων θεματικών σε παλαιότερες χρονικές περιόδους Με τη συνεπικουρία της Χ. Μπαλή (Ε.ΔΙ.Π.), η οποία θα προσφέρει τρίωρη διδασκαλία και άσκηση των φοιτητών με αρχειακά τεκμήρια από την ιστορία της ανώτατης εκπαίδευσης
Ευ. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1923-1949: από τη συνθήκη της Λωζάννης στην έναρξη του Ψυχρού Πολέμου
Το μάθημα εξετάζει την ελληνική εξωτερική πολιτική από την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης και το τέλος της Μεγάλης Ιδέας έως την πρώιμη ψυχροπολεμική εποχή. Στο μάθημα θα αναλυθούν τα εξής ζητήματα: το πρόβλημα της ελληνικής ασφάλειας και οι στρατηγικές τις οποίες υιοθέτησαν οι κυβερνήσεις των Αθηνών για την αντιμετώπισή του, η στάση της Ελλάδας έναντι των διεθνών οργανισμών (Κοινωνία των Εθνών και Ηνωμένα Έθνη), οι σχέσεις της Ελλάδας με τις Μεγάλες Δυνάμεις και τα γειτονικά της κράτη, η πρόσληψη του διεθνούς συστήματος από την πολιτική ηγεσία και τους υπηρεσιακούς παράγοντες, η προβολή των εθνικών διεκδικήσεων και η ελληνική πολιτική στη Μέση Ανατολή.
η-Τάξη: ARCH961
Εμμ. Κούμας, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα

Η τέχνη της Αναγέννησης και του Μανιερισμού (15ος-16ος αι.).
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εξέταση της Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της Ιταλίας (Φλωρεντία, Ρώμη, Βενετία) κατά τον 15ο και 16ο αιώνα, με αφετηρία την ανάπτυξη του «Φυσικού Ύφους» και την καλλιτεχνική παραγωγή του Giotto κατά τον 14ο αιώνα. Έμφαση θα δοθεί επίσης στα θεωρητικά κείμενα περί Τέχνης την περίοδο αυτή, κυρίως στις πραγματείες περί ζωγραφικής του Leon Battista Alberti (Della Pittura, Φλωρεντία 1436) και του Leonardo da Vinci (Trattato della Pittura, Παρίσι 1651).
η-Τάξη: ARCH 892
I. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Αρχαιολογία των Ανατολικών Πολιτισμών
Αντικείµενο του μαθήματος θα αποτελέσει η επισκόπηση της ιστορίας και αρχαιολογίας της Εγγύς Ανατολής από την ύστερη 3η έως και πρώιμη 1η χιλιετία π.Χ. Θα δοθεί έμφαση στην Ανατολία (Χεττιτική αυτοκρατορία, Φρυγία, Λυδία), την Συροπαλαιστίνη (Υστεροχεττιτικά και Αραμαϊκά βασίλεια, Ισραήλ/ Φιλισταίοι, Χαναανίτες/ Φοίνικες, Ασσυριακή εξάπλωση) και την Αίγυπτο (Μέσο και Νέο Βασίλειο). Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στα κείμενα της Ανατολής που αναφέρονται στο Αιγαίο (Ahhiyawa, Keftiu, Tanaja).
η-Τάξη: ARCH 275
K. Κοπανιάς, 3 ώρες

Προϊστορική Αρχαιολογία Γ΄: Θεωρία της αρχαιολογικής επιστήμης - Κύρια ρεύματα και σχολές
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις κυριότερες κατευθύνσεις της αρχαιολογικής σκέψης, όπως η Ιστορία του Πολιτισμού, η Νέα ή Διαδικαστική Αρχαιολογία, η Μεταδιαδικαστική Αρχαιολογία και οι τρέχουσες νέο-υλιστικές τάσεις. Το μάθημα εξετάζει επίσης τη συμβολή φιλοσοφικών ρευμάτων, όπως ο θετικισμός, ο εξελικτικισμός, ο μαρξισμός και η φαινομενολογία στην αρχαιολογική έρευνα. Στόχος του μαθήματος είναι η κριτική παρουσίαση του θεωρητικού πλαισίου, μέσα στο οποίο εγγράφεται κάθε είδος αρχαιολογικής έρευνας. Η πραγμάτευση θεωρητικών ζητημάτων στηρίζεται σε ενδεικτικά παραδείγματα κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά από το προϊστορικό Αιγαίο.
η-Τάξη: ARCH 325
http://opencourses.uoa.gr/courses/ARCH12/
Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Αρχαιολογία των Ρωμαϊκών Χρόνων
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξέλιξη της τέχνης των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων από τον Αύγουστο, το 30 π.Χ., όταν τυπικά τελειώνει η Ελληνιστική Εποχή, μέχρι και τον Μ. Κωνσταντίνο και το τέλος του αρχαίου κόσμου. Εξετάζονται επίσης οι αρχές της τέχνης της περιόδου, τόσο στον ιταλικό χώρο (Ετρούσκοι, Δημοκρατική / «Ρεπουμπλικανική» Ρώμη) όσο και στην ελληνιστική Αν ατολή, καθώς και η Ύστερη Αρχαιότητα, η μετάβαση δηλαδή στο χριστιανικό κόσμο. Παράλληλα, μελετώνται τα ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά δεδομένα για την πληρέστερη κατανόηση των καλλιτεχνικών μορφών. Στο πλαίσιο του μαθήματος πραγματοποιούνται επισκέψεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Γλυπτών) και στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς και της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Για την κατανόηση όμως του μαθήματος είναι επιθυμητό οι φοιτητές/φοιτήτριες να έχουν περάσει το υποχρεωτικό μάθημα κορμού ΙΑ 12 (Κλασική Αρχαιολογία Β΄). *οι επι πτυχίω φοιτητές θα εξεταστούν στην εξεταστική του Φεβρουαρίου 2021
η-Τάξη: ARCH 274 (βιβλιογραφία, παρουσιάσεις και κείμενα για θέματα που δεν περιλαμβάνονται στο προσφερόμενο εγχειρίδιο)
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Ο ελληνικός κόσμος μετά την Άλωση: αρχαιολογία και τέχνη, 15ος - 18ος αι.
Στο μάθημα θα εξεταστούν τα υλικά κατάλοιπα και η τέχνη που αναπτύχθηκε στις περιοχές δράσης ελληνικών πληθυσμών και κοινοτήτων, κατά την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι περίπου το 1800. Στις περιοχές αυτές, που βρίσκονταν υπό οθωμανική ή λατινική κυριαρχία, εξετάζονται η πολεοδομία, η κοσμική και εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, η γλυπτική σε λίθο και ξύλο και η κεραμική. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα κυρίαρχα ρεύματα της θρησκευτικής ζωγραφικής της περιόδου, όπως αυτά εκφράστηκαν σε μνημειακά σύνολα και φορητά έργα, καθώς και βασικά στοιχεία της μεταλλοτεχνίας και της κεντητικής. Τις επιμέρους θεματικές διατρέχει ο προβλημα¬τισμός γύρω από την αναγνώριση στοιχείων παράδοσης και ανανέωσης στην τέχνη της εποχής, με αναφορές τόσο στην παλαιολόγεια παρακαταθήκη, όσο και στην υποδοχή και ενσωμά¬τωση στοιχείων από την δυτική και την οθωμανική τέχνη. Τις διαλέξεις συμπληρώνουν επισκέψεις σε μνημεία και μουσεία της Αθήνας και της Αττικής.
η-Τάξη: ARCH 649 και ARCH 717
Α. Δρανδάκη, Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Μινωική Θρησκεία
Το σεμινάριο χρησιμοποιεί ως βάση τις αρχαιολογικές μαρτυρίες που προσφέρουν πληροφορίες για τον χαρακτήρα και την εξέλιξη των θρησκευτικών πεποιθήσεων, ιδεών και πρακτικών στην Κρήτη κατά τη διάρξκεια της Εποχής του Χαλκού. Περιλαμβάνονται οι ακόλουθες ειδικές θεματικές: “Οι απαρχές της μινωικής θρησκείας”. “Το μινωικό «πάνθεον»”. “Τα προανακτορικά ιερά και η λατρεία κατά την Παλαιοανακτορική περίοδο”. “Θρησκευτικές αντιλήψεις και πρακτικές κατά την εποχή των νέων ανακτόρων”. “Τόποι λατρείας, εντός και εκτός των οικιστικών εγκαταστάσεων”. “Τελετουργίες, θρησκευτικά σύμβολα και λατρευτικός εξοπλισμός”. “Η θρησκεία στην Κρήτη της Μετανακτορικής περιόδου”. “Διάδοση, επιδράσεις και επιβιώσεις”. “Συμπεράσματα”.
η-Τάξη: ARCH375
http://opencourses.uoa.gr/courses/ARCH. 375/
Eλ. Πλάτων, 3 ώρες

Τα Μεγάλα Βασίλεια και οι Αυτοκρατορίες της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής
Αντικείμενο του σεμιναρίου θα αποτελέσει η μελέτη των Μεγάλων Βασιλείων και των Αυτοκρατοριών που αναπτύχθηκαν στην αρχαία Εγγύς Αντολή. Αρχικά θα μελετηθούν το βασίλεια Akkad και Ur III, καθώς και τα μεγάλα βασίλεια της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Ανατολία, Συροπαλαιστίνη και την Αίγυπτο. Στην συνέχεια θα εξετασθούν η Νεοασσυριακή, Νεοβαβυλωνιακή και η Περσική αυτοκρατορία.
η-Τάξη: ARCH953
K. Κοπανιάς, 3 ώρες

Τιμητικά μνημεία και αγάλματα στους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους
Αντικείμενο του σεμιναρίου αυτού είναι η μελέτη της χρήσης γλυπτών έργων σε τιμητικά μνημεία της περιόδου από τον ύστερο 4ο αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου. Θα διερευνηθούν η μορφή και η εικονογραφία των τιμητικών αγαλμάτων, αλλά και τα μηνύματα που οι παραγγελιοδότες – ποιοι ήταν αυτοί; - και οι καλλιτέχνες ήθελαν να μεταδώσουν μέσω αυτών. Έμφαση θα δοθεί στην αντιπαραβολή των ελληνικών, ‘ανατολικών’ και ρωμαϊκών παραδόσεων και πρακτικών κατά την πρώτη αυτή περίοδο ‘παγκοσμιοποίησης’.
η-Τάξη: ARCH702
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Η μεσοβυζαντινή ναοδομία στην Αττική, 10ος-12ος αι.
Κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο, η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική γνώρισε ξεχωριστή άνθηση στην Αθήνα και την Αττική, στο πλαίσιο της λεγόμενης «ελλαδικής σχολής». Δεκάδες ναοί υψηλών προθέσεων κτίστηκαν στην πόλη και την ύπαιθρο, ορισμένοι από τους οποίους συνιστούν μοναδικές περιπτώσεις στην αρχιτεκτονική παραγωγή της περιόδου. Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με τη γενικότερη ακμή της νότιας Ελλάδας μετά το τέλος της Εικονομαχίας και την εκδίωξη των Αράβων από την Κρήτη. Στόχος του σεμιναρίου είναι μέσω αυτών των κτηρίων να ασκηθούν οι φοιτητές/φοιτήτριες στη μεθοδολογία της μελέτης της μεσοβυζαντινής ναοδομίας και στην ιστορική ερμηνεία των μνημείων. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή στο σεμινάριο είναι η επιτυχής παρακολούθηση των μαθημάτων ΙΑ13 και 14. Θα πραγματοποιηθούν προαιρετικές επισκέψεις σε μνημεία της Αθήνας και των Μεσογείων Αττικής.
η-Τάξη: ARCH968
Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Καλλιτέχνες και τάσεις στη Σύγχρονη Τέχνη
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εξέταση της ζωγραφικής και της γλυπτικής στην Ευρώπη και στην Αμερική κατά τον 20όν αιώνα.
η-Τάξη: ARCH444
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Τα μουσεία σε περιόδους κρίσης: Πολιτικές και στρατηγικές διαχείρισης, καλές πρακτικές
Το μάθημα αντλεί από την τρέχουσα επικαιρότητα με την διακοπή της λειτουργίας των μουσείων στο φυσικό τους χώρο (σε ποσοστό 90% παγκοσμίως) λόγω της πανδημίας αλλά και την έκρηξη της δράσης τους στο ψηφιακό περιβάλλον.
Αρχικά αναλύεται η έννοια και η εμπειρία της διαχείρισης κρίσεων στα μουσεία (είτε από ανθρωπογενή αίτια είτε φυσικούς παράγοντες) και μελετώνται χαρακτηριστικά παραδείγματα διεθνώς.
Το κύριο μέρος του μαθήματος εστιάζει στις δυσκολίες, προκλήσεις, ευκαιρίες και καλές πρακτικές που αναδύθηκαν με την αναγκαστική μετακίνηση της δράσης των μουσείων ψηφιακά και μελετώνται τα δεδομένα που προέκυψαν από ποικίλες μελέτες εθνικών και διεθνών ενώσεων μουσείων. Αναλύονται οι συνθήκες και εμπειρίες που προέκυψαν με την σταδιακή επαναλειτουργία των μουσείων υπό το πρίσμα ενός ευρύτερου ανοικτού ερωτήματος για το μέλλον τους και τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητάς τους σε μια εποχή αλλαγών και ρευστότητας. Οι φοιτητές θα ερευνήσουν πληθώρα μουσειακών εφαρμογών στο Διαδίκτυο, μελετώντας παράλληλα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της νέας ψηφιακής εποχής των μουσείων.
η-Τάξη: ARCH 802
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Αρχαιολογία και Αρχαιομετρία
Αντικείμενο του μαθήματος είναι οι εφαρμογές των μεθόδων των φυσικών επιστημών για τη μελέτη και ανάλυση αρχαιοϋλικών και την απάντηση αρχαιολογικών ερωτημάτων που σχετίζονται με την τεχνολογία κατασκευής, την παραγωγή και τη διακίνηση αντικειμένων του υλικού πολιτισμού του παρελθόντος. Εξετάζονται αντικείμενα από πηλό, λίθο, μέταλλο και υαλώδεις ύλες. Παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία και οι φυσικές ιδιότητες των πρώτων υλών, και η εγχειρηματική αλυσίδα της επεξεργασίας τους. Συζητώνται οι βασικότερες μέθοδοι φυσικοχημικής ανάλυσης και τα αποτελέσματά τους, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης αναλύσεων αντικειμένων από διάφορες προϊστορικές και ιστορικές περιόδους. Εκτός από τις παραδόσεις στο αμφιθέατρο, το μάθημα περιλαμβάνει και επίδειξη της χρήσης αναλυτικών οργάνων στα παρακάτω εργαστήρια: (1) στο Εργαστήριο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, με την επίβλεψη του Αναπλ. καθηγ. Ορυκτολογίας και Πετρολογίας κ. Παναγιώτη Πομώνη, (2) στη Μονάδα Συντήρησης του Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής και (3) στο Εργαστήριο του Τομέα Αρχαιολογίας.και Ιστορίας της Τέχνης.
η-Τάξη: ARCH 579
Γ. Παπαδάτος, Π. Πετρίδης, Ε. Κεφαλίδου, Π. Πομώνης, 3 ώρες

Εικόνα και λόγος στην αρχαιολογία
Η αρχαιολογία ως επιστήμη στηρίζεται τόσο στην εικόνα όσο και στη γλώσσα για να εκφράσει τα πορίσματα της έρευνας. Το μάθημα εστιάζει στη θέση και τη λειτουργία των εικόνων (αρχιτεκτονικών σχεδίων και ψηφιακών αναπαραστάσεων) στις τελικές δημοσιεύσεις ανασκαφών προϊστορικών θέσεων στο Αιγαίο. Εξετάζεται ο αριθμός και η αναλογία διαφορετικών ειδών εικόνων σε σχέση με τους ερευνητικούς στόχους της κάθε δημοσίευσης και τους αντίστοιχους τρόπους παρουσίασης, μελέτης και ερμηνείας των υλικών καταλοίπων σε αυτή. Στόχος του μαθήματος είναι η κατανόηση των εικόνων ως σημαντικών μεθοδολογικών εργαλείων στη διάθεση του αρχαιολόγου και η άμεση σύνδεσή τους με το επιστημολογικό του/της υπόδειγμα.
η-Τάξη: ARCH 326
Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός
Στο μάθημα παρουσιάζονται συνοπτικά τα βασικά χαρακτηριστικά του Μυκηναϊκού πολιτισμικού μορφώματος από τη γένεσή του κατά τη λεγόμενη ‘Περίοδο των Λακκοειδών Τάφων’ έως και το τέλος της Μετανακτορικής περιόδου. Σε ξεχωριστές παρουσιάσεις θα εξετάσουμε τόσο ζητήματα ιστορικής εξέλιξης του Μυκηναϊκού κόσμου (όπως η προέλευση και γένεσή του, η δημιουργία και εδραίωση του ανακτορικού συστήματος και η κατάρρευσή του), όσο και ξεχωριστούς τομείς του υλικού πολιτισμού (όπως ταφικά έθιμα και ταφική αρχιτεκτονική, τέχνη, μη ταφική αρχιτεκτονική, γραφή και διοίκηση, αλλά και η πολιτική και κοινωνική οργάνωση όπως αυτή τεκμαίρεται από τα αρχαιολογικά και επιγραφικά στοιχεία). Ο στόχος του μαθήματος θα είναι μια συνολική κατανόηση του Μυκηναϊκού πολιτισμού με έμφαση στην εξοικείωση όχι μόνο με τα δεδομένα, αλλά και με τους τρόπους που αυτά ερμηνεύονται.
η-Τάξη: ARCH834
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Αττικά μελανόμορφα αγγεία
Παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι τεχνικές κατασκευής, τα σχήματα, οι χρήσεις, το εμπόριο και η εικονογραφία των αττικών μελανόμορφων αγγείων, που παράγονταν σε μεγάλες ποσότητες και εξάγονταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Παρακολουθώντας χρονολογικά το έργο των σημαντικότερων αγγειογράφων και των εργαστηρίων τους, διερευνώνται οι βασικοί εικονογραφικοί κύκλοι, οι μέθοδοι της εικαστικής αφήγησης καθώς η σχέση των παραστάσεων με τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της αρχαϊκής εποχής. Στο πλαίσιο του μαθήματος γίνεται επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Αγγείων) και πρακτική άσκηση-εργαστήριο στο Μουσείο του Τμήματός μας.
η-Τάξη: ARCH 418
Ευ. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Α. Μεγάλα ελληνικά ιερά
Εξέταση των μεγάλων ελληνικών ιερών (Oλυμπία, Δελφοί, Δήλος, Επίδαυρος) σε σχέση με το ιστορικό τοπίο και με έμφαση στην αρχιτεκτονική. Πραγμάτευση ζητημάτων χωροθεσίας, λειτουργίας και οργάνωσης, καθώς και τυπολογίας των προπύλων, των στοών και των βωμών. Η εξέλιξη των ντόπιων αρχιτεκτονικών εργαστηρίων σε συνδυασμό με τις κυρίαρχες, επίσημες, διαθέσεις και το αφήγημα του ιερού. Η κίνηση των ‘ακαδημαϊκών’ αρχιτεκτονικών κύκλων στον Ελλαδικό χώρο. Το μάθημα υποστηρίζεται από εβδομαδιαίο προαιρετικό φροντιστήριο για τα κινητά ευρήματα (αγγεία, γλυπτά, νομίσματα κ.ά.) από τα μεγάλα ελληνικά ιερά, είτε πρόκειται για αναθήματα, είτε για αντικείμενα σχετιζόμενα με τις δραστηριότητες σε αυτά. Το φροντιστήριο διεξάγεται υπό την επίβλεψη της Δρ. Φ. Μπαλλά (Ε.ΔΙ.Π.) με τίτλο: «Αναθήματα και χρηστικά αντικείμενα στα μεγάλα ελληνικά ιερά: τυπολογία – τελετουργική χρήση - καθημερινή ζωή (η-Τάξη: ARCH812)», στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής (2ος όροφος).
η-Τάξη: ARCH 702
Χρ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες
Β. Τέχνη και Τεχνολογία στο Βυζάντιο
Μάθημα εμβάθυνσης στην ιστορία της τέχνης και τον υλικό πολιτισμό του Βυζαντίου με έμφαση στη σχέση καλλιτεχνικής έκφρασης και τεχνολογίας. Φορητές εικόνες, έργα μικρογλυπτικής και κοσμηματοτεχνίας, υφάσματα, μεταλλοτεχνία κ.ά., θα εξεταστούν από την πλευρά των πρώτων υλών, των τεχνικών μέσων και της τεχνογνωσίας των εργαστηρίων, αλλά και των ανταλλαγών με τη Δύση και τον ισλαμικό κόσμο. Θα διερευνηθούν σύγχρονες διεπιστημονικές προσεγγίσεις με τη χρήση νέων τεχνολογιών στη μελέτη αρχαιολογικών αντικειμένων και έργων τέχνης. Θα αναλυθεί επίσης ο ρόλος των έργων στην οικονομία, το εμπόριο και τη διπλωματία του Βυζαντίου. Θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε μουσεία και άμεση επαφή με έργα τέχνης (με τη συνδρομή του Τμήματος Συντήρησης του Μουσείου Μπενάκη)
η-Τάξη: ARCH 700
Α. Δρανδάκη, 3 ώρες
Γ. Νεοελληνική Γλυπτική (19ος αι.)
Eξετάζεται η Νεοελληνική Γλυπτική σε σχέση με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα οργανώνονται επισκέψεις/ξεναγήσεις σε εκθέσεις και σε εργαστήρια γλυπτών. Εργασίεςπροαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH 445
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Εισαγωγή στη Μουσειολογία
Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τον διεπιστημονικό κλάδο της Μουσειολογίας, ο οποίος μελετά την ιστορία και θεωρία των μουσείων και των συλλογών. Το μάθημα αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: Πώς ορίζουμε το μουσείο, το μουσειακό αντικείμενο, τη συλλογή, την πολιτισμική κληρονομιά; Ποιες οι αξίες και οι σύγχρονες προκλήσεις των μουσείων; Γιατί υπάρχουν μουσεία και ποιες οι σύγχρονες προκλήσεις για τη λειτουργία τους; Πώς ορίζουμε τις αξίες των μουσείων για διαφορετικές ομάδες πολιτών; Ποια τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα διαφορετικών τύπων μουσείων; Πώς προσεγγίζεται ιστορικά η συγκρότηση των συλλογών και η δημιουργία μουσείων; Ποιες οι μέθοδοι και πρακτικές διαχείρισης, επιμέλειας και ερμηνείας μουσειακών συλλογών; Ποια μπορεί να είναι η σχέση των μουσείων με τους επισκέπτες αλλά και ευρύτερα με την κοινωνία; Ποιο το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία τους στην Ελλάδα και ποιες προϋποθέσεις θέτουν διεθνή πρότυπα μουσειακής ηθικής και πρακτικής για την πιστοποίηση τους; Ποιο το εύρος του μουσειακού επαγγέλματος και πώς υπηρετείται ο επαγγελματισμός στα μουσεία;
η-Τάξη: ARCH 422
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα

Εισαγωγή στην Αιγαιακή προϊστορία
Το μάθημα στοχεύει σε μια γενική επισκόπηση της Αιγαιακής προϊστορίας από την Παλαιολιθική μέχρι το τέλος της Χαλκοκρατίας. Κυρίως θα ασχοληθούμε με τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου (εκτός της Κρήτης, χωρίς να παραλείπονται συσχετισμοί με τις εκεί εξελίξεις) και θα εστιάσουμε στα μεγάλα ιστορικά επεισόδια της εξέλιξης των πολιτισμών. Με αφορμή τα στοιχεία του υλικού πολιτισμού, εξετάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά του τροφοσυλλεκτικού σταδίου, η μετάβαση στις παραγωγικές οικονομίες με τα συνακόλουθά τους (μόνιμη εγκατάσταση, τεχνολογικές αλλαγές) και κυρίως οι πολιτισμοί της Χαλκοκρατίας. Παρουσιάζονται ανά περίοδο η οικιστική και ταφική αρχιτεκτονική, τα ταφικά έθιμα, η κεραμική και οι λοιπές τέχνες με τελικό στόχο την περιγραφή της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Ξεχωριστή προσοχή θα δοθεί στο φαινόμενο της Νεολιθικοποίησης, τις μεγάλες μεταβολές που παρατηρούνται στο β΄ μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. και τις επιπτώσεις των φαινομένων του ‘εκμινωισμού’, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μυκηναϊκό πολιτισμικό μόρφωμα που κυριαρχεί στους τελευταίους αιώνες της 2ης χιλιετίας π.Χ. στις περισσότερες περιοχές του νοτίου Αιγαίου.
η-Τάξη: ARCH925
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Μινωική Αρχαιολογία
Εισαγωγή στη Μινωική Αρχαιολογία. Ζητήματα ορολόγιας και μεθοδολογίας. Τα χρονολογικά συστήματα. Εξετάζονται συνοπτικά όλες οι περίοδοι ανάπτυξης του Μινωικού πολιτισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξέλιξη των τεχνών (κεραμεική, λιθοτεχνία, ελεφαντουργία, φαγεντιανουργία, τοιχογραφία κ.ά), από την Προανακτορική μέχρι και την Τελική Ανακτορική περίοδο.
η-Τάξη: ARCH173
Ελ. Πλάτων, 3 ώρες

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.Χ. - 1ος αι. π.Χ.)
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συνοπτική, συνολική θεώρηση της Αρχαιολογίας της περιόδου από τους Περσικούς Πολέμους μέχρι την υποταγή του τελευταίου ελληνιστικού βασιλείου, αυτού της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου, στην κυριαρχία της Ρώμης το 30 π.Χ. Έμφαση δίνεται στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική, αλλά και στην κεραμική-αγγειογραφία – ιδίως των κλασικών χρόνων -, τη ζωγραφική και τα ψηφιδωτά. Παρακολουθούνται τα στάδια εξέλιξης και βασικοί δημιουργοί, μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της κάθε εποχής. Εντοπίζονται τα προβλήματα της έρευνας και οι περαιτέρω προοπτικές μελέτης. Στο πλαίσιο του μαθήματος γίνονται επισκέψεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (κυρίως στη Συλλογή Γλυπτών), στο Μουσείο Ακρόπολης και στην Ακρόπολη. Δίνεται επίσης η δυνατότητα προαιρετικής, πρακτικής άσκησης στο στο Εργαστήριο Συντήρησης και στο Μουσείο Εκμαγείων του Τμήματός μας από τον συντηρητή Μ. Ρογκενμπούκε (Ε.ΔΙ.Π.) και τον γλύπτη Λ. Αραχωβίτη (Ε.ΔΙ.Π.)
η-Τάξη: ARCH 410
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Αρχαιολογία και τέχνη της Μέσης και Ύστερης Βυζαντινής περιόδου (7ος αι. – 1453)
Γενικό εποπτικό μάθημα για την αρχαιολογία και την τέχνη των χρόνων από τα μέσα του 7ου αιώνα μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Προσφέρεται συνολική επισκόπηση της αρχιτεκτονικής και της ζωγραφικής και χαρακτηριστικών καταλοίπων του υλικού βίου της περιόδου. Εξετάζονται η πολεοδομία, η κοσμική και εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, η γλυπτική και η ζωγραφική της περιόδου σε όλες τις εκφάνσεις της (μνημειακή ζωγραφική και ψηφιδωτά, φορητές εικόνες, εικονογραφημένα χειρόγραφα). Σε κάθε επιμέρους θεματική παρουσιάζονται τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία της έρευνας που προσφέρουν κριτήρια χρονολόγησης και ανάλυσης της βυζαντινής τέχνης. Το μάθημα θα ολοκληρωθεί με επισκέψεις σε μνημεία και μουσεία της Αττικής και της Πελοποννήσου.
η-Τάξη: ARCH 603 και ARCH741
Γ. Πάλλης, Α. Δρανδάκη 3 ώρες

Η Τέχνη του Μπαρόκ και του Ροκοκό.
Επιδίωξη του μαθήματος αυτού είναι να αναδείξει τις πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές ιστορικές (και ιστοριογραφικές) συνιστώσες των κυρίαρχων καλλιτεχνικών τάσεων της νεώτερης Ευρωπαϊκής τέχνης από τον ύστερο 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Η ανάλυση της ύλης γίνεται ακολουθώντας κυρίως την ιστορική αλληλουχία, ώστε οι φοιτητές να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στην πιο πάνω περίοδο, ενώ παράλληλες αφηγήσεις επιτρέπουν τη συγκριτική προσέγγιση της παραγωγής σημαντικών καλλιτεχνικών κέντρων της Ευρώπης. Αναλύονται εκφάνσεις της τέχνης του Baroque, όπως εκφράστηκαν στην ιταλική χερσόνησο, στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Φλάνδρα, την Ολλανδία, τα γερμανόφωνα εδάφη, την Αγγλία. Μέσα από την ανάπτυξη ποικίλων μεθοδολογικών προσεγγίσεων (φορμαλιστική ανάλυση, εικονογραφία – εικονολογία, κοινωνική ιστορία, φεμινισμός, έργα τέχνης ως αντικείμενα μνήμης και τεκμήρια του υλικού πολιτισμού) οι φοιτητές μαθαίνουν να προσεγγίζουν πολύπλευρα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής και να κατανοούν τη λειτουργία και το ρόλο τους εντός του ευρύτερου κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους.
η-Τάξη: ARCH 891
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Μνημειακή τοπογραφία των Αθηνών
Σύντομη εισαγωγή για την ιστορία της πόλεως, την ιστορία, τη διαδρομή και τα κατάλοιπα των τειχών κατά εποχές, καθώς και πλήρης παρουσίαση των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων της Ακροπόλεως, της Νότιας κλιτύος, της Αρχαίας και της Ρωμαϊκής Αγοράς, του Κεραμεικού και του Ολυμπιείου. Θα εξεταστούν οι μεταβολές στην τοπογραφία και πολεοδομική ανάπτυξη της Αθήνας κατά την ύστερη αρχαιότητα, οι ανακατατά¬ξεις που επέφερε στο κτισμένο περιβάλλον της η σταδιακή κυριαρ¬χία του χριστιανισμού και ο νέος ρόλος των πόλεων στο μεσαιωνικό Βυζάντιο.
η-Τάξη: ARCH682, ARCH358.
Χ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες
Π. Πετρίδης, 3 ώρες

Εικονογραφία και εικαστική αφήγηση, με έμφαση στην αττική αγγειογραφία (8oς-4ος αι. π.Χ.)
Κάθε εικόνα είναι μια πράξη επικοινωνίας και αποτελεί τμήμα μίας ‘αλυσίδας’ που συνδέει τον εικαστικό δημιουργό με τον θεατή μέσω των συμφραζομένων της θέασης και της εικονογραφίας. Στο μάθημα παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι θεωρίες για τις διάφορες τεχνικές και την εξέλιξη της εικαστικής αφήγησης, τονίζεται η σημασία του πολιτισμικού πλαισίου και του διαδραστικού χαρακτήρα της διαδικασίας της θέασης για τη νοηματοδότηση ενός εικαστικού έργου, αναλύονται οι έννοιες της μικροδομής και μακροδομής της οπτικής αφήγησης, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης. Προαιρετικές μικρές εργασίες με παρουσίαση στην τάξη.
η-Τάξη: ARCH 963
Ευρ. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Ανασκαφική και επεξεργασία αρχαιολογικού υλικού – Μουσειολογία.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εκπαίδευση των φοιτητών στην αρχαιολογική έρευνα πεδίου, με έμφαση στην ανασκαφή, και στις αρχές διαχείρισης αρχαιολογικού υλικού μετά την ανασκαφή στο μουσείο. Οι κύριες έννοιες και ζητήματα που εξετάζονται είναι: αρχαιολογική μαρτυρία, αρχαιολογική θέση, στρωματογραφία, ανασκαφικές μέθοδοι, τεκμηρίωση ανασκαφικών δεδομένων. Επίσης εξετάζονται ζητήματα συντήρησης, μελέτης, συντήρησης και επεξεργασίας του αρχαιολογικού υλικού, και βασικές αρχές τεκμηρίωσης, επιμέλειας, ερμηνείας και έκθεσης αρχαιολογικών ευρημάτων στο πλαίσιο μουσειακών συλλογών. Στο πλαίσιο του μαθήματος διεξάγεται:
1) πρακτική άσκηση στην πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Πλάσι Μαραθώνα
2) φροντιστηριακή άσκηση διαλογής και καταγραφής αρχαίας κεραμικής στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης
3) θεωρία και πρακτική άσκηση στη συντήρηση αρχαιολογικών ευρημάτων στην ανασκαφή και το εργαστήριο
4) εκπαιδευτικές δράσεις για σχολικές ομάδες, με επιλεγμένους φοιτητές αρχαιολογίας (και του συγκεκριμένου μαθήματος) ως εμψυχωτές.
Στην πρακτική άσκηση του μαθήματος συμβάλλει το μέλος Ε.ΔΙ.Π. Δρ. Α. Σφυρόερα (αρχαιολόγος) και το μέλος Ε.ΔΙ.Π Μισέλ Ρογκενμπούκε (συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης/ΜΔΕ στις Μουσειακές Σπουδές).
η-Τάξη: ARCH 492 (σημειώσεις, παρουσιάσεις και βιβλιογραφία)
Γ. Παπαδάτος, Γ. Βαβουρανάκης, Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Η εξέλιξη των ανασκαφικών τεχνικών από τις απαρχές της αρχαιολογίας έως την σύγχρονη ψηφιακή εποχή
Αντικείμενο το σεμιναρίου είναι η εξέλιξη των ανασκαφικών τεχνικών από τις πρώτες συστηματικές ανασκαφές του 19ου αιώνα έως τη σύγχρονη εποχή των ψηφιακών τεχνολογιών. Εξετάζονται τόσο οι εξελίξεις στις μεθόδους ανασκαφής αλλά κυρίως καταγραφής της ανασκαφικής πληροφορίας, και δίνεται έμφαση στις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια με την εισαγωγή ψηφιακών τεχνολογιών στο πεδίο της ανασκαφικής τεκμηρίωσης. Η κριτική προσέγγιση παλαιότερων ανασκαφικών συστημάτων, μεθόδων και τεχνικών θα γίνει στο πλαίσιο των εργασιών που θα αναλάβουν οι φοιτητές. Η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών και εργαλείων στην ανασκαφική τεκμηρίωση θα γίνει με την παρακολούθηση ψηφιακού μαθήματος, το οποίο θα προσφερθεί μέσω ειδικά διαμορφωμένης ανοικτής διαδικτυακής πλατφόρμας. Το εν λόγω διαδικτυακό μάθημα αποτελεί μέρος του ερευνητικού προγράμματος DELTA (Digital Excavation through Learning and Training in Archaeology, Κωδ. Προγράμματος: 2019-1-EL01-KA203-062875), το οποίο χρηματοδοτείται από την ΕΕ και γίνεται με τη συνεργασία των παρακάτω ιδρυμάτων: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Università degli Studi della Basilicata (Ιταλία) και Masarykova Univerzita Brno (Τσεχία) (http://www.project-delta.eu/el).
η-Τάξη: ARCH 850
Γ. Παπαδάτος, 3 ώρες

Κριτική (επαν-)ερμηνεία των προϊστορικών ταφικών δεδομένων
Τα ταφικά σύνολα αντιμετωπίζονται ποικιλότροπα από την αρχαιολογική έρευνα: Π.χ. ως κλειστά σύνολα και άρα σημαντικά για την τυπολογία τεχνέργων και τη χρονολόγησή τους, ως ενδεικτικά της ταυτότητας και της κοινωνικής θέσης των νεκρών, ως πηγές πληροφόρησης για τα βιολογικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων του παρελθόντος, ως δείγματα μεταφυσικών πεποιθήσεων, αλλά και γενικότερα συλλογικών αντιλήψεων για τον κόσμο και τη λειτουργία της κοινωνίας. Το σεμινάριο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος συζητούνται οι κυριότερες θεωρητικές και ερμηνευτικές κατευθύνσεις της έρευνας. Στο δεύτερο μέρος οι φοιτητές/φοιτήτριες καλούνται να εφαρμόσουν τις παραπάνω κατευθύνσεις, επανερμηνεύοντας τα ευρήματα της ανασκαφής ενός προϊστορικού νεκροταφείου της επιλογής τους. Υποχρεωτική η εκπόνηση σειράς σύντομων γραπτών εργασιών και η παρουσίασή τους.
η-Tάξη: ARCH 324
Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Μινωική Κεραμική: τυπολογική εξέλιξη και διακοσμητικοί ρυθμοί
Τα βασικά στάδια εξέλιξης της μινωικής κεραμικής. Τεχνικές, τυπολογία, διακοσμητικοί ρυθμοί, ανά περίοδο. Τα κυριότερα προβλήματα που αφορούν τη χρονολόγηση κεραμικών ομάδων. Το μάθημα υποστηρίζεται από εβδομαδιαίο φροντιστήριο, υπό την επίβλεψη της Δρ. Α. Σφυρόερα (Ε.ΔΙ.Π.), με θέμα την ορολογία της κεραμικής (η-Tάξη: ARCH 585). Αξιολόγηση με γραπτή εργασία, της οποίας θα προηγηθεί υποχρεωτική προφορική παρουσίαση. Θα δοθεί βασική βιβλιογραφία.
η-Τάξη: ARCH356
Ελ. Πλάτων, 3 ώρες

Το Παλάτι της Ereshkigal. Ταφικά έθιμα και οι αντιλήψεις για τον Κάτω Κόσμο στην ανατολική Μεσόγειο κατά την Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου.
Αντικείμενο του σεμιναρίου θα αποτελέσει η μελέτη των ταφικών εθίμων στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου (Ανατολία, Συροπαλαιστίνη, Αίγυπτος). Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες θα συνδεθούν με διαθέσιμα κείμενα από την Εγγύς Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης και της Μεσοποταμίας, που μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε τις αντιλήψεις που είχαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής σχετικά με τον Κάτω Κόσμο και την μεταθανάτια ύπαρξη.
η-Τάξη: ARCH 351
Κ. Κοπανιάς, 3 ώρες

Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης
Το σεμινάριο βοηθά τους/τις φοιτητές/φοιτήτριες να εμπεδώσουν τα μεθοδολογικά εργαλεία που απαιτούνται για τη μελέτη της κλασικής τέχνης. Ως κομμάτι της κλασικής αρχαιολογίας, η μελέτη της ελληνορωμαϊκής τέχνης προϋποθέτει εξειδικευμένα ερευνητικά εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί από την ιστορία και την ιστορία της τέχνης, με την συνεπικουρία και άλλων επιστημονικών κλάδων, όπως η κοινωνική ανθρωπολογία, η φιλοσοφία, η ψυχανάλυση και η ιστορία των ιδεών. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, στο σεμινάριο επιχειρείται η ανάλυση ευρύτερων ερευνητικών ζητημάτων που αφορούν την κατανόηση, ερμηνεία, απόλαυση και διδασκαλία της κλασικής τέχνης.
Δηλώσεις συμμετοχής από 10 Ιανουαρίου 2022, αποκλειστικά στην η-διεύθυνση: dkplantzos@arch.uoa.gr
η-Τάξη: ARCH 562
Δ. Πλάντζος, 3 ώρες

Θάνατος και ταφή στον αρχαίο ελληνικό κόσμο
Εξετάζεται η διαχείριση του θανάτου στον αρχαίο ελληνικό κόσμο των αρχαϊκών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (7ος-1ος αι. π.Χ.). Μελετώντας τις ταφικές πρακτικές όπως αυτές ανιχνεύονται στο τοπίο του θανάτου, τη θέση των νεκροταφείων, τον τρόπο ταφής, την ταφική τυπολογία, τον τρόπο κτέρισης, τα είδη των κτερισμάτων, τη σήμανση των τάφων καθώς και τα κατάλοιπα των τελετουργικών επιτελέσεων, και λαμβάνοντας υπόψη τις ρυθμιστικές παραμέτρους που διέπουν το ταφικό τελετουργικό ανά περίοδο και περιοχή, επιδιώκεται η προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας μέσα από τις ταφικές της πρακτικές.
η-Τάξη: ARCH 869
Ν. Δημάκης, 3 ώρες

Η χρήση της γλυπτικής για την μνήμη και τίμηση του νεκρού στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους
Αντικείμενο του σεμιναρίου είναι η μελέτη της χρήσης γλυπτών έργων σε ταφικά μνημεία της περιόδου από τον ύστερο 4ο αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου. Θα διερευνηθούν η μορφή και η εικονογραφία των επιτυμβίων αγαλμάτων, των πολυτελών σαρκοφάγων και των ταπεινότερων στηλών, αλλά και τα μηνύματα που οι παραγγελιοδότες και οι καλλιτέχνες ήθελαν να μεταδώσουν μέσω αυτών. Έμφαση θα δοθεί στην αντιπαραβολή των ελληνικών, ‘ανατολικών’ και ρωμαϊκών παραδόσεων και πρακτικών κατά την πρώτη αυτή περίοδο ‘παγκοσμιοποίησης’. Στο πλαίσιο του μαθήματος πραγματοποιείται επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Γλυπτών). Σεμινάριο με υποχρεωτική εκπόνηση και παρουσίαση εργασίας. Για την κατανόηση του σεμιναρίου επιθυμητή είναι η επιτυχής περάτωση των υποχρεωτικών μαθημάτων κορμού και κατεύθυνσης ΙΑ 12 (Κλασική Αρχαιολογία Β) και ΙΑ 108 (Αρχαιολογία των ρωμαϊκών χρόνων).
η-Τάξη: ARCH 653
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Η Κωνσταντινούπολη και οι ελλαδικές πόλεις κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο
Μελέτη της πολεοδομικής εξέλιξης της πρωτεύουσας της βυζαντινής αυτοκρατορίας και των πόλεων της περιφέρειας από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης έως τα μέσα του 7ου αι. μ.Χ.
η-Τάξη: ARCH 747
Π. Πετρίδης, 3 ώρες

Eισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Eπιγραφική
Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τις μεθόδους προσέγγισης και μελέτης των αρχαίων ελληνικών επιγραφών. Eξετάζονται βασικές κατηγορίες ελληνικών επιγραφών δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα, όπως ψηφίσματα, νόμοι, επιστολές, διατάγματα, τιμητικές, αναθηματικές και επιτύμβιες επιγραφές. Eπιδιώκεται ο συσχετισμός των επιγραφικών πηγών με φιλολογικές μαρτυρίες και ιστορικά γεγονότα, καθώς επίσης με ζητήματα τοπογραφίας και προσωπογραφίας. Στο πλαίσιο του μαθήματος προβλέπονται επισκέψεις στο Eπιγραφικό Mουσείο.
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Ελληνιστική και ρωμαϊκή κεραμική σε ταφικά συμφραζόμενα
Παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι τεχνικές κατασκευής, τα βασικά σχήματα, οι χρήσεις, το εμπόριο και ο συμβολισμός των αγγείων ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, τα οποία παράγονταν σε μεγάλες ποσότητες και διακινούνταν στη Μεσόγειο. Λόγοι οικονομικοί, ιστορικοί, κοινωνικοί, δημιούργησαν έναν ξεχωριστό χαρακτήρα στα κεραμικά προϊόντα αυτών των περιόδων αναδεικνύοντας περιοχές με ιδιαίτερη παραγωγική και εξαγωγική δραστηριότητα. Η μελέτη χρονολογημένων συνόλων, κυρίως από τάφους, επιτρέπει την «ανάγνωση» και ερμηνεία ανάλογης κεραμικής από διαταραγμένα σύνολα. Η ποιότητα, η ποσότητα, η κατάσταση διατήρησης, και η θέση εύρεσης των αγγείων που αποτίθενται ως κτερίσματα μας δίνουν πληροφορίες για το ταφικό τελετουργικό, τον νεκρό, και την κοινωνική του ομάδα. Παρακολουθώντας θεματικά και χρονολογικά την εξέλιξη της τυπολογίας των κεραμικών μέσα από ταφικά σύνολα επιχειρείται η ανάλυση ευρύτερων ερευνητικών ζητημάτων που αφορούν την ταξινόμηση, χρονολόγηση, κατανόηση και ερμηνεία της.
η-Τάξη: ARCH 738
Ν. Δημάκης, 3 ώρες

Η βυζαντινή γλυπτική, 4ος-15ος αι.
Το μάθημα εξετάζει τη γλυπτική της βυζαντινής περιόδου, από τις απαρχές της μέχρι την πτώση της αυτοκρατορίας. Παρουσιάζονται οι νέες κατευθύνσεις που ακολούθησε το συγκεκριμένο καλλιτεχνικό πεδίο, ο ρόλος που έπαιξε στην αρχιτεκτονική και τις διακοσμητικές τέχνες, και οι σχέσεις που ανέπτυξε με τις σύγχρονες καλλιτεχνικές παραδόσεις της Ανατολής και της Δύσης. Προαιρετικές επισκέψεις στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και σε μνημεία της Αθήνας.
η-Τάξη: ARCH 886
Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Επιστήμη της Ιστορίας της Τέχνης
Επιδίωξη του μαθήματος αυτού είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν την ταυτότητα, το αντικείμενο και τη σημασία της επιστήμης της Ιστορίας της Τέχνης. Παρουσιάζονται βασικές προσεγγίσεις των έργων τέχνης, προσδιορίζεται η λειτουργία τους και αναλύονται κύριοι όροι. Επιπλέον επιχειρείται μια συνοπτική ιστορία των εξελίξεων στο επιστημονικό πεδίο της Ιστορίας της Τέχνης σε συνάρτηση με τη διδασκαλία του διακριτού αυτού γνωστικού πεδίου στον πανεπιστημιακό χώρο. Στόχος είναι να αναδειχθούν οι ιστορικές (και ιστοριογραφικές) συνιστώσες των κυρίαρχων καλλιτεχνικών τάσεων, από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες του αιώνα που πέρασε. Μέσα από διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις (βιογραφία, φορμαλιστική προσέγγιση, εικονογραφική – εικονολογική ανάλυση, κοινωνική ιστορία της τέχνης, ειδημοσύνη, φεμινιστική και ψυχαναλυτική ανάγνωση), επιδιώκεται η κατανόηση αντιπροσωπευτικών έργων ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, λαμβάνοντας συγχρόνως υπόψη τη λειτουργία και το ρόλο τους εντός του ευρύτερου κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους.
η-Τάξη: ARCH 893
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Ιστορία της Ελληνικής Χαρακτικής, 19ος - 20ός αι.
Εξετάζονται η διδασκαλία του μαθήματος της χαρακτικής στο Βασιλικό Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, οι καθηγητές και οι μαθητές. Μελετώνται χαράκτες και καλλιτέχνες που επιδόθηκαν στη χαρακτική, γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον βιοτέχνη και στον καλλιτέχνη χαράκτη, αναλύονται χαρακτικά έργα και προβάλλονται συμμετοχές τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, μνημονεύεται ο εφαρμοσμένος ρόλος της χαρακτικής, αναδεικνύεται η σύνδεσή της με την τυπογραφία κατά τον 19ο αιώνα, ερευνώνται η απήχηση των θεμάτων της στις κοινωνικές τάξεις και ο ρόλος της στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Περιλαμβάνονται υποχρεωτικές επισκέψεις σε σχετικές εκθέσεις μουσείων, πινακοθηκών και αιθουσών τέχνης, καθώς και σε εργαστήρια σύγχρονων Ελλήνων χαρακτών. Εργασίες προαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH 422
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Μουσειοπαιδαγωγική: το μουσείο ως χώρος μάθησης και δημιουργικότητας
Τα μουσεία, ως φορείς που συλλέγουν, επιμελούνται, ερμηνεύουν και εκθέτουν τον υλικό πολιτισμό και τη μνήμη κάθε κοινωνίας, αποτελούν συνεκτικό πεδίο συνάντησης πολλών επιστημών (αρχαιολογίας, ιστορίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας, ψυχολογίας, παιδαγωγικής, φιλοσοφίας, κ.ά.). Παράλληλα, ο τρισδιάστατος κόσμος των αντικειμένων τους, με τους χωρικούς όσο και νοηματικούς συσχετισμούς που δημιουργούν, αποτελεί ιδανικό πεδίο προσωπικής αναζήτησης και εξέλιξης για κάθε άτομο ή ομάδα με στόχο την αποτελεσματική εξατομικευμένη μάθηση, την απόκτηση νέων γνώσεων, δεξιοτήτων και εμπειριών, την παραγωγή νοήματος, τη διαμόρφωση πολιτισμικών αξιών, τη ψυχαγωγία, την ανάπτυξη της έρευνας και της δημιουργικής έκφρασης. Τα τελευταία χρόνια, τα μουσεία ανταποκρινόμενα στην ευρεία εκπαιδευτική και κοινωνική τους αποστολή, που στοχεύει στην ουσιαστική κατανόηση του κόσμου και στην ποιοτική αλλαγή της ζωής των πολιτών, αξιοποιούν σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις για τη μάθηση και την προοδευτική εκπαίδευση και υλοποιούν πληθώρα δράσεων για διαφορετικές ομάδες στόχευσης (με κυρίαρχη τα παιδιά και τις σχολικές ομάδες). Έχουν, δε, εμπράκτως αποδείξει, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ότι αποτελούν βασικούς συν-εταίρους της επίσημης και τυπικής εκπαίδευσης για την παραγωγή εναλλακτικών εκπαιδευτικών εφαρμογών και εμπειριών με αφετηρία (αλλά όχι και «τερματικό σταθμό») τη θεματολογία που προσφέρουν τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της α’βάθμιας και β’βάθμιας εκπαίδευσης. Το μάθημα της μουσειοπαιδαγωγικής θέτει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τη θεωρία και την πράξη της μουσειακής εκπαίδευσης, η οποία εντάσσεται στα ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα της μουσειολογίας και της παιδαγωγικής.
η-Τάξη: ARCH 471
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα